Σάββατο 3 Δεκεμβρίου 2016

Η οχυρωμένη ακρόπολη στον Πάνερμο της Απειράνθου Νάξου

Ο Πάνορμος ή αλλιώς το Κορφάρι των Αμυγδαλιών βρίσκεται στα νοτιοανατολικά του νησιού. Πρόκειται για μια οχυρωμένη ακρόπολη ενός μη ανεσκαμμένου οικισμού πάνω σε λόφο, σε μικρή απόσταση από τη θάλασσα. Η ακρόπολη...
καταλαμβάνει περίπου 285 τ.μ. και ελέγχει τόσο τους θαλάσσιους δρόμους μεταξύ των μικρών Κυκλάδων όσο και τους χερσαίους προς τα ανατολικά και νότια του νησιού. Άξιο αναφοράς για τη σημασία της θέσης αποτελεί το γεγονός πως, πέρα από τους θαλάσσιους και χερσαίους δρόμους, ελέγχει και μια κοντινή εύφορη κοιλάδα, κάτι που αναδεικνύει την αυτονομία του οικισμού αλλά και τους λόγους επιλογής του συγκεκριμένου χώρου εγκατάστασης.
Η θέση ανασκάφηκε το 1963 από τον Χρίστο Ντούμα. Μετέπειτα επιφανειακές έρευνες αποκάλυψαν την ύπαρξη αρχιτεκτονικών λειψάνων, προτειχίσματος και πληθώρας κινητών ευρημάτων εκτός του οχυρωμένου χώρου, κάτι που οδήγησε τους ερευνητές να διατυπώσουν την άποψη ότι ο ανεσκαμμένος χώρος αποτελεί ακρόπολη, τμήμα ενός εκτεταμένου οικισμού. Περεταίρω έρευνες έφεραν στην επιφάνεια, στα δυτικά της ακρόπολης, το νεκροταφείο του οικισμού το οποίο δυστυχώς έχει συληθεί. Η ακρόπολη χρονολογείται με βάση την κεραμική και μέσω συσχετισμών με άλλες θέσεις στις Κυκλάδες, την Κρήτη και την Ηπειρωτική Ελλάδα κατά την Πρωτοκυκλαδική (ΠΚ) ΙΙ και την πρώτη φάση της ΠΚ ΙΙΙ περιόδου (περίπου 2800-2300/200 π.Χ.). Μετά το τέλος της 1ης φάσης της ΠΚ ΙΙΙ παρατηρούνται σημάδια βίαιης καταστροφής και εγκατάλειψης του οικισμού με πιθανότερη αιτία τις επιδρομές.

Οχύρωση και εσωτερικό της ακρόπολης
Η ακρόπολη του Πανόρμου διαθέτει ισχυρή οχύρωση, φαινόμενο που παρατηρείται σε όλους τους σημαντικούς οικισμούς της εποχής (Τροία, Θερμή, Καστρί κλπ.). Το τείχος περικλείει όλο το χώρο με μία πύλη στα ανατολικά. Έχει ελλειψοειδές σχήμα και διαθέτει πέντε πεταλόσχημους πύργους. Το πάχος του κυμαίνεται μεταξύ ενός και δύο μέτρων και το σωζόμενο ύψος του από μισό ως ένα μέτρο. Σε αντίθεση με τα δωμάτια στο εσωτερικό της ακρόπολης, το τείχος δεν πατάει σε θεμέλια αλλά είναι κτισμένο απευθείας πάνω στο φυσικό βράχο. Αποτελείται από μεγάλες ακανόνιστες πέτρες χωρίς χρήση συνδετικού υλικού. Οι τέσσερεις εκ των πέντε πύργων διαθέτουν εσωτερικά δωμάτια αγνώστου χρήσης ενώ ο πέμπτος είναι συμπαγής.
Το προτείχισμα, που βρέθηκε μέσω των επιφανειακών ερευνών, βρίσκεται στη δυτική πλευρά της ακρόπολης καθώς η ανάβαση σε εκείνο το σημείο του λόφου είναι πιο εύκολη. Επιπλέον θα μπορούσαμε να υποθέσουμε πως κάποια παρόμοια οχύρωση με αυτή της ακρόπολης θα υπήρχε στα όρια του οικισμού, αλλά καθώς ο οικισμός δεν έχει ανασκαφεί πλήρως μια τέτοια υπόθεση είναι αβάσιμη. Στο εσωτερικό της ακρόπολης υπάρχουν 22 δωμάτια/χώροι από 1,58 τ.μ. το μικρότερο ως 9,32 τ.μ. επιφάνειας το μεγαλύτερο
Οι τοίχοι των δωματίων είναι κτισμένοι από μικρές και μεσαίες ακανόνιστου σχήματος πέτρες Βασικό υλικό της τοιχοποιίας τόσο του τείχους όσο και των δωματίων είναι το τοπικό γκρίζο μάρμαρο και ο σχιστόλιθος. Επιπλέον παρατηρείται ότι οι τοίχοι έχουν θεμελιωθεί σε στρώμα λατύπης και τα δάπεδα είναι από πατημένο χώμα. Οι διάδρομοι μεταξύ των δωματίων έχουν πάντα κατεύθυνση είτε Ανατολής-Δύσης είτε Βορρά-Νότου. Οι ερευνητές υποστηρίζουν πως, επειδή το μέγεθος των δωματίων είναι πολύ μικρό για κατοίκηση, μάλλον πρόκειται για χώρους προετοιμασίας και αποθήκευσης μεγάλων ποσοτήτων γεωργικής παραγωγής. Σε αυτό συνηγορεί και η παρουσία πολυάριθμων μεγάλων αποθηκευτικών σκευών. Τέλος παρατηρείται ανομοιόμορφη συγκέντρωση των κινητών ευρημάτων με τα περισσότερα ευρήματα ανατολικά του πύργου Β, κοντά στην είσοδο και στους γύρω χώρους, ενώ τα λιγότερα στο νότιο τμήμα του συγκροτήματος.



Αντιγραφή από :
Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων
Φιλοσοφική Σχολή – Τμήμα Ιστορίας & Αρχαιολογίας
Ακαδημαϊκό έτος 2014-2015
‘’Η προϊστορική ακρόπολη στο Κορφάρι των Αμυγδαλιών του Πανόρμου της Νάξου’’
Μάθημα: Το Νησιωτικό Αιγαίο κατά την 3η χιλιετία π.Χ.
Διδάσκων: Βλαχόπουλος Ανδρέας
Λιάτσιος Γεώργιος – Α.Μ. 8655
ΣΤ΄ Εξάμηνο

Δεν υπάρχουν σχόλια: